Als u zich zorgen maakt om uw geheugen

Het schrikbeeld dat dementie heet

Voor veel mensen is dementie een schrikbeeld. Ze moeten er niet aan denken, dat zij zelf of hun partner, moeder of vader, dement zouden worden! Als ze een beetje vergeetachtig worden, willen veel ouderen dat dan ook graag verbergen. Voor zichzelf en voor hun naasten. Als ze vaker te horen krijgen: “Weet je dat niet meer?” of “Dat weet je toch nog wel!” worden ze angstig. En van angst willen ze er niet over praten. Als dat voor u ook geldt, wil ik u van harte uitnodigen om verder te lezen.

Normale veroudering of toch dementie?

Het kan namelijk goed zijn, dat u zich zorgen om niets maakt. Er wordt veel aandacht besteed aan dementie. Hierdoor zou je gaan denken, dat iedereen het krijgt. Niets is minder waar: 95% van de mensen die ouder dan 65 zijn, hebben geen dementie. Naarmate je ouder wordt, neemt de kans wel sterk toe: Van de mensen boven de negentig hebben vier op de tien mensen inderdaad dementie.

Maar dat is geen reden om u zorgen te maken als u zeventig bent en alleen maar wat vergeetachtig. Een ouder brein werkt nu een keer anders dan een jong brein. U kunt vast ook niet meer zo hard rennen als toen u twintig was. Of zo zwaar tillen als in uw veertiger, vijftiger jaren.

Dat het u meer tijd kost om iets terug te vinden in uw geheugen dan vroeger, is net zo normaal en vanzelfsprekend. Je zou het geheugen kunnen vergelijken met een kast, die voller wordt naarmate je ouder wordt. Doordat er meer in die kast zit, kost het meer moeite om iets terug te vinden, dan als de kast bijna leeg is. Alleen als u opvallende gebeurtenissen, zoals een vakantie, een overlijden of een geboorte vergeet, is er reden tot zorg.

Vergeetachtigheid alléén betekent: geen dementie

Als u vergeetachtig wordt terwijl de rest van uw leven normaal gaat, is er geen sprake van dementie. We spreken pas van dementie als u geheugenproblemen heeft én andere taken ook niet meer lukken. Bijvoorbeeld: het uitvoeren van handelingen die u eerder probleemloos deed. Het herkennen van bekende situaties of personen. Opvallend vaak niet uit uw woorden kunnen komen.

Als u zonder problemen kookt, uw administratie doet, boodschappen doet en op voor u normale wijze met mensen om gaat, is de kans dat u dementie heeft erg klein.

Onderzoek het!

Als u geheugenklachten heeft, is het wel verstandig te onderzoeken of dit geheugenverlies normaal is voor uw leeftijd. Op de website van Alzheimer Nederland vindt u een snelle test die u thuis in kunt vullen. Ga daarvoor naar www.alzheimer-nederland.nl/geheugentest.

U kunt de vragenlijst ook invullen met observaties over iemand anders.

Na de test op de website van Alzheimer Nederland.

Indien uw geheugen normaal is voor uw leeftijd, is het verstandig om de vraag of u dement aan het worden bent, verder te laten rusten. Mochten er inderdaad problemen zijn, die niet normaal zijn voor uw leeftijd, ga dan alstublieft naar uw huisarts.

Waarom naar de huisarts?

Ten eerste zijn er veel meer oorzaken voor geheugenproblemen dan alleen dementie. Lichamelijk kan er bijvoorbeeld sprake zijn van vitaminetekort, te weinig beweging, een te trage schildklier. Psychisch kan er sprake zijn van overbelasting. Juist op hogere leeftijd verandert er veel in uw leven. Denk aan het verlies van dierbaren. Verhuizingen.

Afscheid nemen van wat je vroeger kon en nu niet meer. Ook onvoldoende stimulering en neerslachtigheid kunnen tot geheugenproblemen leiden. Alleen uw arts kan vaststellen wat er met u aan de hand is!

Bespreek het probleem liever nu dan als het te laat is

En mocht het daadwerkelijk zo zijn, dat uw geheugenproblemen op een beginnende dementie duiden, dan is het nú tijd om te zorgen voor later. Praat met uw partner, uw kinderen, uw familie en vrienden. Bespreek samen, wat er moet gebeuren als u straks hulp nodig heeft.

Hoe wilt u dat organiseren? Wilt u zo lang mogelijk in uw huidige huis blijven wonen? Of naar een aanleunwoning verhuizen? Dan moet u nú al beginnen om af te spreken, wie er dan voor u zal zorgen.

Niemand kan alleen zorgen voor iemand met dementie.

Denk niet dat uw kinderen, uw buren, u partner voor u zal gaan zorgen. Want niemand kan alléén zorgen voor iemand met dementie. Ook niet als zij dat heel graag willen. Daarvoor heb je een team van mensen nodig die regelmatig tijd met u doorbrengen. Naast het leiden van een eigen leven. Regel het nu. Regel het samen!

Wat is dementie?

Door beschadiging van het brein verliest een persoon met dementie delen van de controle over zijn denken en handelen. Dat is niet uniek voor mensen met dementie. Het overkomt iedereen. Voorbeelden te over: een afspraak vergeten die je belangrijk vond. Naar boven lopen en met lege handen terugkomen. Niet op een woord kunnen komen.

Film over het proces van dementie

In het filmpje wordt het proces van dementeren getoond vanuit een neurologische standpunt.

Deze film is geplaatst met instemming van Suus Hessling, www.suushessling.com.

Hoe voelt dementie?

Bij mensen met dementie is dit controleverlies veel intenser. Het verergert zich in de loop van de tijd. Zo ontstaan er stoornissen in het geheugen. Het uitvoeren van handelingen raakt verstoord. De spraak en de herkenning worden moeilijk. Iemand met dementie wil, bijvoorbeeld, koffie gaan zetten, maar vergeet hoe dat moet. Komt de buurvrouw tegen op straat en weet niet waarvan hij haar kent. Hij weet de heenweg wel, maar de terugweg niet.

Wat zijn de gevolgen voor iemands welbevinden?

Veel mensen met dementie worden onzeker door deze beperkingen. Ze trekken zich in zichzelf terug. Ze raken geïrriteerd, verdrietig en/of wantrouwend. Dit zijn geen gevolgen van de hersenbeschadiging! Het zijn reacties op het verlies van hun mogelijkheden! En angst voor wat er nog komen gaat.

Verandert het karakter door dementie?

Vaak wordt gedacht, dat dementie het karakter verandert. Zeker in het begin van de ziekte is dit niet zo. Als iemand altijd snel ongeduldig was, blijft dat zo als hij dement wordt. Als iemand verlegen was, blijft hij verlegen. Iemand met dementie kan alleen niet zo goed laten zien wat er in hem of haar omgaat. Zeker in de latere stadia komt wat de boodschap er niet zo verstaanbaar uit. Ook handelingen gaan dan vaak mis.

Dat betekent niet, dat je je naaste met dementie niet serieus nemen moet. Daarmee doen we hen te kort! Het betekent vooral, dat we goed moeten kijken en luisteren. Hen de tijd geven. Geduld hebben, en ons in hen inleven. Zo kunnen we erachter komen, wat hij of zij ons vertellen wil.

Dementie in beeld gevat.

Je zou ons dagelijks leven met een gigantische legpuzzel kunnen vergelijken. De hele dag door krijgen we prikkels. Dat zijn de puzzelstukjes. Wij leggen die puzzelstukjes steeds op hun plaats: Als we het koud hebben, moet de kachel aan. Bij honger moet er gegeten worden. Als de wekker gaat, moeten we opstaan.

Bij gezonde mensen gaat dit meestal goed. Heel ingewikkelde zaken, zoals je aankleden of boodschappen doen, doen wij moeiteloos. Voor mensen met dementie duurt het veel langer voor ze de juiste plaats voor een puzzelstukje vinden. Daardoor zie je een mevrouw op pantoffels naar buiten gaan. Plast een meneer in een plantenbak. En denkt een oude dame dat ze haar kinderen van school moet gaan halen: verleden en heden lopen dan door elkaar.

Fasen in dementie.

In de beginfase van dementie zijn de puzzelstukjes er nog wel. Het duurt langer voor ze gevonden worden. Met wat hulp komt de puzzel vaak nog wel af. Als er gebaad moet worden, lopen we naar de badkamer. Zo snapt meneer wat er gebeuren gaat. We kunnen zijn kleren op volgorde leggen. Daardoor begrijpt hij wat het eerste aan moet. Mensen herkennen gaat makkelijker als Marietje haar naam zélf vast noemt. En als het naar koffie ruikt, begrijpt mevrouw dat er koffie aan komt.

Later raken er steeds meer stukjes zoek. Het leggen van de overgebleven stukjes wordt te moeilijk. Dan zie je mensen door gangen dwalen. Ze herhalen steeds eenzelfde beweging. Of ze maken steeds dezelfde geluiden. Dit doen ze omdat ze op zoek zijn naar houvast.

In de laatste fase van dementie kan iemand helemaal niet meer zelf puzzelen. Hij of zij is geheel afhankelijk van hulp van buitenaf. Zelf initiatief nemen gaat dan niet meer.