“Is there anybody out there?” “Is there anybody in there?”Over aanwezigheid in de zorg voor mensen met dementie

Pink zong het eerste zinnetje (“Is daarbuiten iemand?) op het in 1979 uitgebrachte album the Wall. Dit is een dubbelalbum van de rockgroep Pink Floyd. Het album gaat over het door de hoofdpersoon ervaren isolement. Later op het album wordt Pink vanuit de buitenwereld toegezongen: “Is there anybody in there?” (“Is daar binnen iemand?”)

Deze twee vragen, en het antwoord dat wij daar op geven, zijn misschien wel de meest belangrijke vragen als het gaat over onze zorg voor iemand met dementie. Is daar iemand achter die neergeslagen ogen, die voorovergebogen houding? En zijn wij er zelf, voor iemand die opgesloten raakt in zijn of haar dementie?

Rondlopend op een afdeling in een verpleeghuis kijk ik verschillende huiskamers in. In rolstoelen, soms in fauteuils of in stoelen aan een tafel, zitten mensen te suffen of te dutten. Is daar iemand? Zíjn deze mensen er nog, of zitten alleen hun verlaten lichamen op een stoel?

Een paar huiskamers verderop gooit een man zich heen en weer in een rolstoel met een voorblad ervoor. Hij stoot met de rechter- onderkant van zijn borstkas tegen het houten voorblad aan. Beng. Gooit zich naar achteren, dan weer naar voren. Beng. Hij roept: om zijn vader, zijn moeder, zijn oma. Af en toe huilt hij, stilletjes of luider. Zijn vraag lijkt: “Is there anybody out there?” (Is daarbuiten iemand?)

Is there anybody out there; is there anybody in there? 

Het antwoord dat wij geven op deze vragen, bepaalt hoe wij als beroepskrachten omgaan met mensen met dementie. “Sturen wij mevrouw Pietersen op” van de huiskamer naar de fysiotherapie? Waarbij we de rolstoel-met -iemand-er-in zo snel mogelijk naar een andere vleugel van het verpleeghuis rijden? Of brengen wij mevrouw Pietersen naar de fysio? Voorzichtig, zodat ze niet schrikt? Eerst even contact met haar makend, haar onderweg geruststellend door zachtjes met haar te praten? Zodat zij wat houvast heeft in een omgeving die, vanuit haar perspectief, op onbegrijpelijke wijze steeds beweegt?

Graag ga ik met zorginstellingen in gesprek over de achterliggende visie van waaruit wij zorg verlenen. In overleg geef ik lezingen en cursussen over dementie, omgang met onbegrepen gedrag van mensen met dementie, belevingsgerichte zorg en persoonsgerichte zorg. Ook kunt u mij inzetten om individuele zorgverleners te coachen.